column: een brussels babel?

De typisch Belgische taalstrijd lijkt zich te verplaatsen binnen Brussel. Van het Belgisch parlement in de Brusselse Wetstraat is het taalvirus ineens overgeslagen naar de Europawijk een kilometer verderop. Inzet is niet de strijd tussen Nederlands en Frans, maar wel tussen Frans en Engels. Spanje en Italië vrezen dat hun talen daardoor verdwijnen als instrument binnen de Europese instellingen.

EUAldus De Telegraaf van gisteren. Het kon bijna niet missen: met de uitbreiding van de Europese Unie richting het oosten, neemt ook de hoeveelheid talen binnen de EU toe en daarmee de discussie over de werkbaarheid. Om precies te zijn zijn er twintig talen officieel als werktaal binnen de EU erkend: Spaans, Deens, Duits, Grieks, Engels, Frans, Italiaans, Nederlands, Portugees, Fins, Zweeds, Tsjechisch, Estisch, Lets, Litouws, Hongaars, Maltees, Pools, Sloveens en Slowaaks. Het Gaelic, Letzebürgs, Fries en dergelijke talen worden buiten beschouwing gelaten en het Roemeens, Bulgaars en Turks staan nog op de wachtlijst.

De Brusselse papierberg
De cijfers laten zien wat de gevolgen zijn van zo'n Brusselse Toren van Babel. Er zijn op dit moment 7696 tolken, linguïsten en vertalers binnen de verschillende organisaties van de EU aan het werk en samen produceren zij jaarlijks 1.640.000 pagina's aan tekst. Dit is echter verre van "liefde werk oud papier". Al deze vertaalarbeid kostte de EU (lees: de belastingbetaler) in 2003 bijna 1 miljard Euro. Let wel: daar is de uitbreiding van 2004 met tien landen en negen talen dus nog niet in meegenomen. Goed, dit zal uiteindelijk omgerekend op 50 cent per Europese burger per jaar neerkomen maar een miljard is een miljard. In tijden van economische stagnatie niet het beste visitekaartje dat Brussel zich kan wensen.

De meest gebruikte talen zijn op dit moment het Engels, Frans en (minder) het Duits. Het Engels is echter steeds overheersender aan het worden en in de praktijk is dit al de enige voertaal binnen veel Europese instellingen. Dit uiteraard tegen het zere Franse been. Frankrijk probeert met alle macht het Frans op gelijk niveau te houden met het Engels. De Duitsers kan het weinig schelen omdat men daar niet met de vuist op tafel durft te slaan om voor het Duits op te komen (feit is echter wel dat men in de nieuwe lidstaten eerder iemand in het Duits kan aanspreken dan het Frans of zelfs Engels). Dit alles heeft nu als gevolg dat er een taalstrijd is losgebarsten over de toekomstige werkta(a)l(en) van de EU.

Knopen doorhakken
Er zijn mijns inziens een drietal mogelijke uitkomsten van die strijd. De eerste is de makkelijkste maar ook de lastigste: er blijven twintig (straks 23) officiële talen en de EU huurt gewoon nóg meer tolken in. Dit heeft als gevolg dat de kosten nóg hoger worden, de transparantie van het beleid door de papierberg nog minder wordt en we spraakverwarringen blijven houden. Een echte Toren van Babel dus.
Een tweede mogelijkheid is dat er een knoop wordt doorgehakt en men ervoor kiest om één taal te gebruiken in alle communicatie. Vanwege de al heersende dominantie zou die keuze logischerwijs op het Engels uitkomen. Dit heeft als gevolg dat het aantal tolken gedecimeerd kan worden, de kosten enorm teruggaan en de EU letterlijk met één geluid naar buiten treedt.

Leuk gedacht maar het zal echter nooit gebeuren. En daar is één reden voor te geven: l'Elysée. Dit is de naam van een paleis in Parijs en daar woont de Franse president. Wanneer hij dit voorstel hoort, zal zijn reactie als volgt luiden: non! Frankrijk accepteert dit nooit. Maar er is nog een derde mogelijkheid: die van het groepje hoofdtalen. Dit moet dan een groep talen zijn waarmee een overgroot deel van de Europese bevolking uit de voeten kan. In dit groepje zit uiteraard Engels, maar ook het Duits. Zoals gezegd: dit wordt in Oost-Europa in het algemeen prima verstaan. Frans is door de historie en voor de acceptatie van een dergelijk voorstel ook een taal die erbij hoort en is daarnaast de tweede 'vreemde taal' van de Europese burger (na het Engels en met Duits op de derde plaats).

Nu duiken de problemen echter op. Houden we het bij deze drie of komen er nog meer bij? Spanje en Italië zullen op basis van het inwonertal roepen dat als Frans erbij hoort, zij er ook bijhoren. Dat ís een argument. Maar, zegt Turkije dan over een paar jaar, wij hebben verreweg de meeste inwoners en daarbij wonen er ook nog tientallen miljoenen Turken in andere Europese landen. Oók een argument. Ja hallo, piepen de Chinezen in dat geval: er zijn ook miljoenen Chinezen en de EU zal ontzettend veel handel met China gaan voeren. Chinees hoort er juist bij!

Zo zijn we weer terug bij af. Het zal duidelijk zijn: er moeten keuzes gemaakt worden en knopen doorgehakt worden. Landen zullen moeten accepteren dat niet elke taal bij deze groep kan en dat met Engels, Frans en Duits talen zijn gekozen die door een enorme meerderheid van de EU-bewoners gesproken danwel verstaan wordt. Door te kiezen voor een dergelijke kleine groep zal de overzichtelijkheid van de besluitvorming toenemen, de kosten afnemen, de communicatie verbeteren, de helderheid van Europa naar de rest van de wereld toenemen en de eenheid van de EU vergroot worden.

Enfin, nach meiner Meinung, is this the best way to proceed.

>>> De beschermde status van 20 officiële talen
>>> Talen in de Europese Grondwet
>>> Vertaalbureau voor de organen van de EU
>>> Vertaaldiensten, de stand van zaken acht maanden na de uitbreiding
>>> De belangrijkste vreemde talen binnen de EU
>>> Directoraat-Generaal Tolken

Steven Dinsdag 01 Maart 2005 - 09:00 am | | column

vijf reacties

Marmein

Het blijft een lastige materie. Ik ben allang blijk dat ik meerdere talen spreek. Het lijkt me dat je oogkleppen ophebt wanneer je alleen maar spaans of frans kent. Je bent totaal afhankelijk van vertalingen en hebt dan maar te wachten (en te vertrouwen) op de vertaler.

Marmein, (E-mail ) (URL) - 01-03-’05 09:42
Olga

Wat mij betreft mogen ze in l’Elysée hun poot stijf houden, dan ben ik in de toekomst tenminste verzekerd van een baantje als tolk :)
Groetjes,
Olga

Olga, (E-mail ) - 01-03-’05 10:47
M.Lo

Tijd voor het Esperanto! Makkelijk te leren, geen historische gevoeligheden bij bepaalde landen en een stuk minder overheadkosten. Dat iedereen als tweede taal Esperanto leert, is de goedkoopste oplossing. Als het de gangbare taal wordt binnen de EU-instellingen, scheelt het wat vertaalkosten betreft zeker een factor 20. Nu moet verplicht alles nog in alle andere twintig talen worden vertaald.

M.Lo, - 01-03-’05 13:49
<span class='registered'>steven</span>
Wie weet… Zie: http://www.europarl.eu.int/hearings/igc2..
steven, (URL) - 01-03-’05 14:27
arvind

In de wetenschappelijke wereld is engels al jarenlang de voertaal, daarnaast wordt ‘t overal ter wereld gesproken. Ik denk dat discussieren over voertaal nu al een achterhaalde discussie is, het zal gewoon Engels worden. Die franse president kan non of nein of njet roepen, maar hij wordt alleen verstaan als hij no zegt. In ieder geval hoop ik dat de meertaligheid in Europa asap wordt afgeschaft. Ik hoop echt dat de EU ‘s snel over dit soort sentimenten heen gaat stappen, wat boeit een taal nou?

arvind, - 01-03-’05 17:43
(optioneel veld)
(optioneel veld)
To prove you're not a robot, answer this simple question.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.